انسان در زندگی به دنبال آرامش روحی خویش است. آرامشی که به زندگی انسان معنا دهد و آن را لذت بخش سازد، این آرامش می‌تواند کلبه کوچک وتنگ را به کاخی بزرگ و نورانی تبدیل کند و محرومیت از آن، کاخ پادشاهی را به صورت قفس و زندان درآورد.

برای رسیدن به این آرامش به تکیه گاهی که در سختیها به او پناهنده شد نیاز است، اتکایی که دارای قدرت بی انتها باشد و پناهندگی به آن، امنیت را برای اوبه همراه آورد.

عوامل آرامش درقرآن

‎۱ـ ‎ایمان: «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَةَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ» (فتح، ۴)‏

‎ ‎او کسى است که سکینه و آرامش را در دلهاى مؤمنان نازل کرد تا ایمانى بر ایمانشان افزوده شود، لشکر آسمان‌ها و زمین از آن خداست و خداوند دانا و حکیم است‏‎‌.

‎ ‎این سکینه عبارت است از آنکه خداوند درباره آنان لطفى نماید و در اثر آن چنان بصیرتى به حق پیدا کنند که روحشان آرامش یابد و این بصیرت در اثر کثرت ادلّه‏اى است که دلالت بر وجود حق دارد، و این نعمت مخصوص مؤمنین است، و امّا غیر مؤمنین روحشان با اوّلین شبهه‏اى که بر آنان وارد مى‏شود گرفتار شک و تردید خواهد شد، زیرا آنان از آرامش یقین و روح مطمئن بهره نداشته، قلبشان در اضطراب است.

‎۲ـ ‎یاد خدا: «الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد، ۲۸‏) ‎

آنان که ایمان آورده و دلهایشان بیاد خداوند، آرامش یافته است‌. آگاه باشید که بیاد خدا دلها آرامش مى‏یابند‎‌. ‎

معاذ بن جبل از رسول خدا (ص) پرسید: کدام یک از اعمال محبوب‏ترین عمل نزد خدا است؟ فرمود: اینکه بمیرى در حالى که زبانت از ذکر خداى عز و جل‌تر باشد‌. (تفسیر نور الثقلین، ج ۴، ص ۱۶۲‏‎‎)

‎۳ـ ‎توکل: «..‌. وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدْراً» (۳‏) ‎

و هر که توکّل بخدا کند پس او را بس است البتّه خدا بآنچه خواهد از تدبیرش میرسد بطور قطع خدا براى هر چیزى اندازه‏اى قرار داده است: ‎

وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ یعنى و کسى که امر خود را بخدا واگذار کند و اعتماد بخوبى تدبیر و تقدیر خدا نماید پس او کافى براى اوست امر دنیاى او را کفایت نموده، و ثواب بهشت باو دهد و او را طورى قرار میدهد که محتاج بدیگرى نشود، در حدیث آمده هر کس مسرور میشود که نیرومندترین مردم باشد پس بر خدا توکّل نماید‎‌.‎

إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ یعنى می‌رسد آنچه از قضاها و تدبیرهایش را اراده کند و هیچکس نمی‌تواند از آنچه او اراده نموده منع کند‌. و بعضى گفته‏اند: یعنى امر او در هر کس که بر او توکّل کند و یا توکّل نکند نافذ است‌. حضرت کاظم(ع) فرمود: توکّل نمودن بر خدا داراى درجاتى است یکى از آنها این است که در تمامى کارهایت بر خداوند توکّل کنى پس هر چه خداوند با تو کند از او خوشنودى زیرا مى‏دانى که او در رساندن خیر و فضل بر تو کوتاهى نمى‏کند و مى‏دانى که حکم در تمامى امور از آن اوست پس با سپردن تمامى کارهایت به خداوند بر او توکّل کن و در همه امور به او اعتماد کن‌. (ارشاد القلوب، ج‏۱، ص۲۹۰‏‎)‎

۴ ـ ‎تقوا: « وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً * وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ..‌.» (طلاق، ۲و۳‏‎)‎

هر که از خدا بترسد براى او خلاصى قرار میدهید‌. و از آنجا که گمان نبرد روزى می‌دهد‎‌.

خطاها وگناهان و زمام را در اختیار هوای نفس قراردادن، مانند اسبهای چموشی است که لجام از سرآنها بیرون آورده شده و اختیار از کف سوار بیرون رفته باشد وعاقبت سوارهای خود را در آتش افکنند و مثل تقوی مانند مرکب‌های رهوار و مطیع و رام بوده که مهارشان دردست سوار است و آن مرکب‌ها با آرامش سوارهای خود را به سوی بهشت می‌برند‏‎‌.

از پیغمبر (ص) روایت شده که فرمود: کسى که زیاد استغفار کند خدا براى او از هر غم و غصّه‏اى فرج و از هر تنگى مخرج و راهى براى بیرون آمدن قرار می‌دهد‌. امام صادق(ع) فرمود: «کسی که ایمانش بالاتر و محکمتر بوده و از جهت خصوصیات ذاتی و جوهر روحی پاکتر و صافتر باشد بهتر می‌تواند از چشمة پاک تقوی استفاده کرده و به نحو کامل و اتم در مرتبة عالی تقوی قرارگیرد‌. هرگاه انسان به صفت اعلای تقوا متصف گشت البته عادات وطاعات او خالص‌تر و پاک‌تر خواهد بود‌. چون عبادت کسی مورد قبول و پسند واقع گردد به طور مسلم از بندگان مقرب پروردگار متعال خواهد بود‌.» (مصباح الشریعه، ص۲۵۲‏‎)‎

‎۵ـ ‎همسر: از نشانه‏هاى خدا این است که از جنس خودتان همسرانى براى شما آفرید تا در کنار آنها آرامش بیابید (روم، ۲۱‏‎) و از آنجا که ادامه این پیوند در میان همسران خصوصا، و در میان همه انسانها عموما، نیاز به یک جاذبه و کشش قلبى و روحانى دارد به دنبال آن اضافه مى‏کند: «و در میان شما مودت و رحمت آفرید» و در پایان آیه براى تاکید بیشتر مى‏فرماید: «در این امور نشانه‏هایى است براى افرادى که تفکر مى‏کنند» جالب اینکه قرآن در این آیه هدف ازدواج را سکونت و آرامش قرار داده است، و با تعبیر پر معنى «لتسکنوا» مسائل بسیارى را بیان کرده است‎‌.

این آرامش از اینجا ناشى مى‏شود که این دو جنس مکمل یکدیگر و مایه شکوفایى و نشاط و پرورش یکدیگر مى‏باشند بطورى که هر یک بدون دیگرى ناقص است، و طبیعى است که میان یک موجود و مکمل وجود او چنین جاذبه نیرومندى وجود داشته باشد‌. پیامبراکرم(ص) فرمود: این سخن مرد به زن که دوستت دارم هرگز از دل زن بیرون نمی‌رود‌. (وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۲۳‏‎)

آرامش در خانواده

مشکلات همانند ابرهایی در آسمان زندگی در گذر است‌. اگر بعضی وقتها مشکلات تجمع کردند باران رحمت الهی در راه است‌. مشکلات همانند بادهای مخالفی هستند که انسان را به حرکت وا میدارد تا برای رسیدن محبوب حقیقی تلاش کند و تا رسیدن به مقصد دست از دامن یار برندارد‌. مشکلات برای تکامل انسان درعشق الهی است‌. چقدر لذت بخش است که در اوج مشکلات انسان خود را در آغوش پر مهر خداوند حس نماید‌. پس ایمان به همراهی خداوند و در یاد او بودن، به انسان انرژی عجیبی در مقابله با مشکلات خواهد دادکه تمام تلاش خود را در حل آن بکار گیرد و نتیجه را به معبودش واگذار نماید که این معنایی جز توکل ندارد‌. امیر المؤمنین(ع) فرمود: توکّل به خدا دژى است که، جز مؤمن، نمى‏تواند بر آن وارد شود، و آن انسان را از هر بدى حفظ کرده و حایلى نیرومند در مقابل تعرّض هر نوع دشمن است‌. (ارشاد القلوب، ج۱، ص۲۸۱ ) پیامبر(ص) فرموده: شگفت من از مؤمن است که خدا حکمى براى او صادر نمی‌کند مگر اینکه به خیر و صلاح او باشد‌. (ارشاد القلوب، ج‏۱، ص۲۸۹)‏

هرچه انسان رابطه‌اش را با خدا اصلاح کند و به خواسته‌های الهی تن دهد خداوند نیز امور دنیا و آخرت او را اصلاح میکند‌. امام صادق (ع) فرمود: دنیا سرایی است که اگر بر اساس شرع و فرمان خدا در آن زندگانی کردی، تو را راضی ساخته و به نیکی با تو وداع میکند‌. (مصباح الشریعه، ص۹۷)‏